Месца масавых растрэлаў недалёка ад в. Пашкова
Увосень 1943 гады нямецкія вайскоўцы арганізавалі эксгумацыю тэл забітых для таго, каб схаваць сляды масавых злачынстваў.
Да гэтага часу было не прынята апісваць масавыя забойствы і жорсткасць ва ўсіх падрабязнасцях. Падзеі адбываліся вядомай выявай, іх паўтарэнне дадасць мала новага. Паказанні былых удзельнікаў тых падзей падчас юрыдычных працэсаў, пакладзеныя ў аснову даследаванняў, прасякнуты хлуснёй і жаданнем абяліць сябе, пераканаць усіх, што забойцы забівалі нібы супраць волі. Тым большае значэнне набываюць тыя рэдкія сведчанні, напісаныя ў дні злачынстваў, у якіх удзельнікі адкрыта, апісваюць свае пачуцці і сваю задаволенасць.
*******************************
Адным з такіх сведчанняў з'яўляюцца лісты ў той час 36-гадовага паліцай-сакратара з Вены Вальтэра Маттнера, напісаныя з Магілёва жонцы:
2-га кастрычніка: «[...] і я запісаліся на заўтрашнюю спецакцыю. ...Заўтра ў мяне ўпершыню будзе злучай пакарыстацца маім пісталетам. Я бяру з сабой 28 патронаў. Можа, гэтага і не хопіць. ...Гэта будуць 1200 габрэяў, якіх стала зашмат у горадзе і якія павінны быць забітыя. Калі прыеду дадому, будзе, пра што расказаць. Але на сёння хопіць, інакш ты падумаеш, што я крыважэрны».
5-га кастрычніка: «Пазаўчора я, зноў прысутнічаў пры масавай сьмерці. Калі падышлі першыя машыны [з ахвярамі], у мяне крыху дрыжала рука, але потым прывык. На дзесятай машыне я цэліўся ўжо спакойна і ўпэўнена страляў па шматлікіх жанчынам, дзецям і немаўлятам. Я памятаў аб тым, што ў мяне самога дома двое немаўлят, з якімі гэтыя банды паступілі б гэтак жа, калі не ў дзесяць разоў горш. Смерць, якую мы ім далі, была прыгожай, кароткай смерцю, калі параўнаць з пякельнымі пакутамі тысяч і тысяч у турмах ГПУ. Немаўляты ляцелі па паветры вялікай дугой, і мы адстрэльвалі іх на ляту, перш чым яны падалі ў яму і ў ваду. Далоў гэта вырадак, які ўцягнуў у вайну ўсю Еўропу і зараз распальвае вайну і ў Амерыцы. ...Праўду сказаў Гітлер, які перад пачаткам вайны казаў: "Калі габрэі думаюць, што змогуць яшчэ раз развязаць вайну ў Еўропе, то гэта будзе не перамога, а канец габрэяў у Еўропе". ...Вось д'ябал! Я яшчэ ніколі не бачыў так шмат крыві, лайна і мяса. Цяпер я разумею, што значаць словы "ап'яненне крывёй". ...М. зноў стаў бяднейшы на лік з трыма нулямі. ...Я ўжо, уласна, рады, і шмат хто тут кажа, што калі мы вернемся на радзіму, надыдзе чарга нашых габрэяў. Ну, усяго не раскажаш. Хопіць пра гэта, калі вярнуся дадому, раскажу больш».
Зразумела, калі пасля вайны, у 1947 годзе, Маттнера дапытвалі, ён заявіў, што страляў толькі таму, што яму даводзілася адлюстроўваць стараннасць.
************
З успамінаў Пілунова Сцяпана Іванавіча, партызана, адзінага выжыўшага ўдзельніка знішчэння трупаў з мясцовага насельніцтва ў Пашкава.
«4 кастрычніка 1943 г. зняволеных магілёўскай турмы пагрузілі на вайсковыя грузавікі і прывезлі ў Пашкава. Адных прымусілі выкопваць трупы з рвоў, іншыя капалі неглыбокія ямы для іх спальвання. Трупы знаходзіліся галоўным чынам у супрацьтанкавых рвах. Шмат хто зусім расклаўся, і зняволеныя віламі перакладалі іх рэшткі на дровы наперамешку са смалой і каменным вугалем. Штабелі, што клічуцца печкамі, дасягалі 10 метраў. Яны паліваліся бензінам і падпальваліся. Там было закапана каля 35 тысяч трупаў. Палявы крэматорый працаваў амаль месяц. Потым іх перакінулі ў Палыкавіцкае ўрочышча. Печкі тут курэлі ўжо больш за два тыдня. Перакладчык Яшка сказаў, што ў рову засталося яшчэ 11 тысяч трупаў. За кароткі тэрмін вязні турмы выкапалі і спалілі і іх, а таксама разгрузілі 193 душагубкі з толькі што замярцвёлымі людзьмі. Пры закладцы апошняй «печкі» людзей загналі наверх штабеля і расстралялі. Толькі Пілунову, параненаму ў галаву, дзівам атрымалася выжыць».
Цытуецца па: Юшкевіч В. У пекле мы спявалі «Сценьку Разіна» // Магілёўскія ведамасці. — 17 сакавіка 2001.